Việt Nam là đất nước nhiệt đới được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho thảm thực vật vô cùng đa dạng và phong phú. Và Chay Bắc Bộ – loài cây chỉ có duy nhất tại Việt Nam, xuất hiện trong nhiều bài thuốc cổ truyền dân tộc đã được y học hiện đại nghiên cứu và phát hiện ra có tác dụng trong điều trị bệnh nhược cơ
Giới thiệu cây Chay Bắc Bộ
Cây Chay có tên khoa học là Artocapus tonkinensis A. Chey, thuộc họ Dâu Tằm (Moraceae). Tại Việt Nam, cây Chay còn được gọi là Chay ăn trầu, Chay Bắc Bộ hay Chay vỏ tía.
Chay là loài cây thân gỗ, cao từ 10 – 15m. Cành non có lông màu hung nâu còn cành già màu nâu sẫm. Lá cây Chay nhẵn bóng ở mặt trên, mặc dưới có lông, mọc so le nhau. Quả Chay non có màu xanh còn khi chín có màu vàng. Qủa Chay có vị ngọt, hơi chua. Dân gian ta thường hay dùng lá, quả và vỏ rễ của cây Chay để làm thức ăn hoặc làm thuốc.
Cây Chay gần như là loài cây đặc hữu chỉ có ở Việt Nam. Cây phân bổ tự nhiên chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc như Lào Cai, Bắc Cạn, Lai Châu…Tuy nhiên hiện nay, cây đã được trồng và nhân giống ở nhiều tỉnh khác như Hà Giang, Tuyên Quang, Hà Nam, Bắc Giang, Thanh Hóa cùng với các tỉnh ở miền Trung.
Theo Đông y, lá và rễ cây Chay có thể dùng để sắc uống, có tác dụng chữa đau lưng, rong kinh, bạch đới; cha ông ta còn dùng Chay để làm chắc chân răng. Đặc biệt, trong dân gian còn lưu truyền bài thuốc chữa tê thấp, mỏi lưng, đau gối rất hiệu quả từ cây Chay.
Lá và rễ cây Chay có thể thu hái quanh năm. Việc sử dụng cũng rất đơn giản, chỉ cần phơi hay sấy khô là có thể dùng được. Hơn nữa lá cây Chay càng hái lại càng mọc nhanh.
Điều gì tạo nên tác dụng “thần kì” của cây Chay?
Không chỉ là những bài thuốc dân gian, chay Bắc Bộ đã được các nhà khoa học nghiên cứu một cách nghiêm túc và lâu dài. Nhiều công trình nghiên cứu thử nghiệm cả trong nước và hợp tác với quốc tế đã được thực hiện.
Sau nhiều năm, các nhà khoa học của Việt Nam cũng như quốc tế đã rất ngạc nhiên trước những tác dụng tuyệt vời của lá Chay bắc bộ trong việc ức chế miễn dịch. Vì vậy, họ rất kì vọng vào việc ứng dụng vị thuốc này trong điều trị các bệnh cường miễn dịch.
Cây Chay Bắc Bộ cũng là vị dược liệu đầu tiên trên thế giới được đánh giá là có tác dụng ức chế miễn dịch chọn lọc rất mạnh, hơn nữa chỉ ức chế miễn dịch gây bệnh mà không ảnh hưởng đến các miễn dịch có lợi của cơ thể và lại không hề có độc tính.
Vì vậy Viện Hoá học – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã thiết lập đề tài trọng điểm cấp Quốc gia để nghiên cứu toàn diện về cây Chay bắc bộ. Đề tài được thực hiện bởi GS.TSKH Trần Văn Sung, nguyên viện trưởng Viện Hoá học Việt Nam.
Tại sao cây Chay lại có tác dụng ức chế miễn dịch chọn lọc? Điều bí mật này đã được khám phá, các nhà nghiên cứu đã phát hiện cây Chay có một hàm lượng lớn các flavonoid – một hoạt chất có hoạt tính sinh học mạnh.
Nhóm nghiên cứu đã tiến hành chiết tách và phân lập được 4 hoạt chất là:
Maesopsin
Alphitonin
Kaempferol
Artonkin
Đây là bốn hoạt chất hiếm tìm thấy trong tự nhiên, được cho là thành phần chính có tác dụng ức chế miễn dịch. Bốn chất này đều có hoạt tính chống viêm với các mức độ khác nhau. Trong đó chất mới Artonkin được chứng minh là một hoạt chất có tính ức chế sản sinh các Cytokine mạnh, vì vậy đây là chất ức chế miễn dịch mạnh và chống viêm mạnh nhất.
Các hoạt chất này sau đó được thử nghiệm so sánh tác dụng với Cyclosporin A – loại thuốc tốt nhất hiện nay trong điều trị bệnh tự miễn. Kết quả: Hoạt lực của dịch chiết lá Chay mạnh tương đương so với Cyclosporin A ở liều từ 15 -25mg/ml.
Những nghiên cứu trên của GS.TSKH Trần Văn Sung và cộng sự đã làm sáng tỏ các tác dụng sinh học của cây Chay bắc bộ. Loài cây này hoàn toàn có thể ứng dụng để điều trị các các bệnh tự miễn như: Lupus ban đỏ, Nhược cơ, Viêm khớp dạng thấp, Vảy nến…
Chay Bắc Bộ trong điều trị bệnh Nhược cơ
Nhược cơ là một trong những bệnh tự miễn hiếm gặp nhưng gây ảnh hưởng nghiêm trọng nhất đến sức khỏe con người. Bệnh đặc trưng bởi tình trạng sức cơ của người bệnh yếu dần. Mặc dù cấu trúc cơ bình thường, sức khỏe của các hệ cơ quan khác bình thường nhưng người bệnh lại không thể làm được việc gì dù nhỏ nhất.
Những triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân nhược cơ là:
Sụp mi.
Tổn thương các cơ nói, cơ nhai, cơ hô hấp, cơ nuốt.
Tổn thương các cơ ở chi và thân.
Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn nặng, người mắc bệnh nhược cơ thậm chí còn không thể nhấc được tay lên, cũng không thể bước đi, đồng thời các cơ hô hấp yếu dần, bệnh nhân chỉ ngồi để thở và có nguy cơ tử vong rất cao do biến chứng suy hô hấp.
Bằng các nghiên cứu của y học hiện đại, người ta đã nhận ra rằng ở người bệnh bệnh nhược cơ, vì một lý do nào đó mà cơ thể tự sinh ra một loại tự kháng thể “phá hủy” các chất nhận những tín hiệu thần kinh (còn gọi là thụ thể Acetycolin hay ACh), làm cho các chất dẫn truyền thần kinh không vận chuyển được các tín hiệu đến tế bào cơ, dẫn đến cơ không vận động được.
Bằng thử nghiệm tại Bệnh viện Quân y 103 năm 1995, Đại tá, GS.BS Phan Chúc Lâm đã khẳng định rằng:
“Dịch chiết nước từ lá Chay bắc bộ giúp làm giảm và hết các triệu chứng lâm sàng ở 90% bệnh nhân nhược cơ nặng trong tổng số 31 bệnh nhân thử nghiệm, đặc biệt thuốc làm giảm nhanh triệu chứng sụp mí mắt ở bệnh nhân, đây là triệu chứng điển hình và thường gặp nhất ở bệnh nhân nhược cơ.”
Cùng với đó, khi so sánh với nhóm bệnh nhân điều trị bằng thuốc tân dược như prednisolone, cyclophosphamide (các thuốc ức chế miễn dịch đang được dùng phổ biến trong việc điều trị bệnh nhược cơ hiện nay). Kết quả như sau: Làm thuyên giảm và hết các triệu chứng lâm sàng ở 88% số bệnh nhân thử nghiệm, còn nhóm cắt bỏ tuyến ức thì chỉ làm giảm triệu chứng lâm sàng ở 70 % số bệnh nhân điều trị.
Qua nghiên cứu này còn nhận thấy rằng tỉ lệ tử vong do nhiễm khuẩn thứ phát ở nhóm nhược cơ nặng được điều trị với prednisolon tăng lên, đây là một trong những tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng các thuốc tân dược ức chế miễn dịch. Trong khi đó ở nhóm dùng chế phẩm từ lá Chay Bắc Bộ thì không có hiện tượng này. Điều này chứng tỏ rằng dịch chiết lá Chay tác động trên hệ miễn dịch của cơ thể một cách đặc hiệu và chọn lọc, không gây ra các tác dụng không mong muốn như các thuốc Tây y. Đây được coi là một ưu điểm rất lớn, giúp các bệnh nhân mắc bệnh Nhược cơ cũng như các bệnh tự miễn khác có thể dùng thuốc điều trị lâu dài mà không lo ngại về các phản ứng phụ của thuốc.
Những bằng chứng khoa học trên đã làm sáng tỏ những bài thuốc của cha ông ta, đó không chỉ là những kinh nghiệm dân gian mà có cơ sở khoa học rõ ràng. Điều tuyệt vời hơn nữa, tác dụng của cây Chay cũng không thua kém gì các loại thuốc tân dược hiện nay. Đồng thời, vị dược liệu này còn giúp hạn chế được các tác dụng không mong muốn của thuốc, giúp bệnh nhân có thể sử dụng được lâu dài. Trong tương lai, đây sẽ là một loại thuốc không thể thiếu cho bệnh nhân mắc bệnh tự miễn nói chung và bệnh nhân mắc bệnh Nhược cơ nói riêng.
Theo Nhuocco.vn
